Zijn er regels voor kleding van de overledene?

Heb je kleding uitgezocht voor de overledene, maar vraag je je af of hier bepaalde regels voor zijn? In onderstaande blog lees je alle antwoorden.

In de wet staan geen regels beschreven over de kleding die de overledene moet of mag dragen. Elders op internet las ik dat er in de wet zou staan dat het materiaal van het omhulsel van een overledene van vergankelijk materiaal moet zijn, maar dat kan ik zelf niet terugvinden in de Wet op de lijkbezorging. Dit is wel wenselijk, maar onmogelijk te handhaven en soms moeilijk te verenigen met de wensen van de overledene of nabestaanden.

Is het belangrijk welke kleding de overledene draagt?

Welke kleding de overledene draagt is voor de meeste nabestaanden belangrijk. Je wil graag dat de overledene er mooi bij ligt. Het is een onderdeel in het proces van afscheid nemen en kan bijdragen aan de rouwverwerking. Dat beseffen we ons niet, maar de overledene de juiste kleding aangeven is een vorm van goed afscheid nemen. Je neemt beslissingen waarmee je je zorg en liefde uitdrukt voor de overledene. Daar kijk je later met voldoening op terug.

Wens van de overledene

De overledene had misschien zelf al nagedacht over zijn of haar laatste outfit. Als die wens bekend is en, dat komt best vaak voor, die kleding hangt al klaar in de kast, dan is het als nabestaande fijn om die wens uit te voeren. Wetende dat de overledene die kleding graag aan wilde.

Zelf kleding kiezen voor de overledene

Als dat niet het geval is, kun je zelf een keuze maken uit de kleding van de overledene, waarvan je weet dat hij of zij die graag droeg. Dat hoeft niet per sé ‘nette’ kleding te zijn. Dat kan ook een lievelingsspijkerbroek en trui zijn. Als jou dat het gevoel geeft dat je hem of haar daar een plezier mee doet is dat de goede keuze.
Of je kiest voor kleding waarvan je zelf vindt dat die de overledene mooi stond. Zo besteed je tot het laatst zorg aan de overledene.
Denk na het aankleden ook aan sieraden, make-up en de verzorging van het haar om de overledene er zo mooi mogelijk ‘bij te laten liggen’.

Welke kleding heeft een overledene aan?

Als er geen beperkingen of buitengewone omstandigheden aan het lichaam zijn dan kun je de overledene aankleden zoals hij of zij altijd gekleed was. Dat wil zeggen alle kleding inclusief ondergoed of slip en bh, behalve schoenen.

Sieraden

Als de overledene altijd sieraden droeg is het mooi om tijdens het opbaren deze om of aan te doen. Meestal doe je die weer af voordat de kist of wade definitief gesloten wordt, tenzij het de wens van de overledene was om die aan of om te houden. Doe dit altijd goed overwogen; weg is weg.

Overledene had niets met kleding

Als de overledene niets had met kleding, kies dan kleren die hem of haar goed stonden of die jezelf mooi vindt. Als je zelf niets met kleding hebt, verplaats je dan in de overledene. Wat zou die kiezen?
Ondanks dat er in de wet geen regels beschreven staan voor de kleding van een overledene, is het wel gewenst om rekening te houden met een aantal keuzes uit veiligheids- en milieuoverwegingen.
Waar je rekening mee moet houden lees je hier onder.

Richtlijnen voor kleding van de overledene bij crematie

Behalve je eigen emotionele beweegredenen voor het kiezen van bepaalde kleding is er een aantal richtlijnenwaar je rekening mee kunt houden als de overledene wordt gecremeerd.
Kleding van afbreekbaar materiaal heeft de voorkeur, dus liever geen synthetische kledingstukken. Daar vallen ook panty’s onder, maar om iemand die altijd ‘nylon kousen’ aan had nu met blote benen in de kist te leggen is niet bepaald een prettig idee. De kans is groot dat je daar een vervelende herinnering aan overhoudt. Een alternatief is zijden kousen of kniekousjes (minder materiaal). Of je kiest voor een pantalon/broek of toch voor blote benen, als je daar geen probleem mee hebt.

Schoenen en brillen

Het beste is om geen schoenen aan te doen. Het materiaal, zowel leer als synthetisch materiaal is bij verbranding erg vervuilend en is een risico voor de crematieoven. Dit geldt ook voor brillen.

Richtlijnen voor kleding van overledene bij een begrafenis

Bij een begrafenis gelden dezelfde richtlijnen. Het dragen van synthetische kleding gaat een goede vertering van het lichaam tegen. Ook hier worden schoenen echt afgeraden. Als een panty gewenst is dan liever kniekousjes of een panty waar het broekje van af is geknipt. Een overledene draagt al incontinentiemateriaal (luier) waar een laagje plastic in is verwerkt. Daar nog een panty overheen is geen goede combinatie.
Alles wat niet vergaat blijft in de grond, waardoor de grond van een begraafplaats op den duur vervuild raakt. Hou hier ook rekening mee als je dingen mee wil geven in de kist.

Kleding overledene bij begraven op natuurbegraafplaats

Wordt de overledene begraven op een natuurbegraafplaats, dan is het een vereiste dat de kleding en het omhulsel waar de overledene in wordt begraven van uitsluitend natuurlijk afbreekbaar materiaal zijn.
Het idee van begraven op een natuurbegraafplaats is dat het lichaam opgaat in de natuur met zoveel mogelijk behoud van die natuur. Er zijn genoeg mogelijkheden om hieraan te voldoen.

Voorbeelden van afbreekbare of natuurlijke stoffen zijn:

• biologische katoen
• linnen (ongeverfd)
• (ruwe) zijde
• wol
• hennep
• bamboe

Voorbeelden van natuurlijk afbreekbare omhulsels:

• kist van duurzaam gekweekt hout, zonder lijm en metalen verbindingen
• kist van karton, wol/vilt of bamboe
• mand van natuurlijk materiaal
• draagbaar van natuurlijk materiaal

Lees ook mijn blog Hoe kies je een kist?

Lijkwade

Een lijkwade bestaat al eeuwen. In de bijbel wordt er al over geschreven. Een lijkwade is een groot stuk stof waar een overledene wordt ingewikkeld. Om je een idee te geven van de grootte: voor een volwassene heb je minimaal stof nodig van 150 x 250 cm om er een lichaam ruim mee te omwikkelen.
Tegenwoordig komt het steeds vaker voor dat er voor een lijkwade wordt gekozen. Mensen kiezen voor een lijkwade omdat ze het mooi vinden, omdat ze bij leven last hadden van claustrofobie of om het milieu zo min mogelijk te belasten. Een wade van biologisch katoen in combinatie met een draagbaar van wilgen is aanzienlijk minder belastend dan een kist van massief eikenhout.

Lijkwade als in-between-kist

Je kunt een overledene in een lijkwade wikkelen en vervolgens in een kist leggen. Maar omdat het lichaam helemaal aan het zicht is onttrokken, is een lijkwade heel geschikt om zonder kist te begraven of te cremeren. De overledene in de wade moet dan wel ergens op liggen, zodat het geheel goed te tillen en te vervoeren is. Een crematorium kan geen overledene zonder ondergrond in een oven invoeren en begraafplaatsen zijn niet uitgerust op het in een graf leggen van een lichaam zonder ondergrond met handvatten.
Als ondergrond kun je kiezen voor een open mand, een draagbaar of een plank met handvatten en een gladde ondergrond. Inmiddels is er een gevarieerd aanbod te vinden op internet of via de uitvaartverzorger.

Dichterbij

Afscheid nemen van een overledene die in een wade is gewikkeld geeft een andere ervaring dan een overledene in een kist. Persoonlijk vind ik het afhankelijk van de relatie tot de overledene, wat confronterender en tegelijk ontroerender, omdat je letterlijk dichterbij de overledene bent.

Draagt een overledene kleding onder een lijkwade?

Een vraag die vaak opkomt als mensen nadenken over het gebruik van een lijkwade. Het gebeurt allebei; of de overledene wordt eerst verzorgd en daarna gekleed in de kleren die zijn uitgekozen, waarna het geklede lichaam in een lijkwade wordt gewikkeld. Tijdens het opbaren kan het gedeelte bij het gezicht openblijven. Of men vindt het overbodig om een overledene volledig gekleed in een wade te wikkelen.
Bij het gebruik van een lijkwade voor een overledene die wordt begraven op een natuurbegraafplaats, wordt er ook wel voor gekozen om de overledene alleen een katoenen hemd aan te doen om het zo natuurlijk mogelijk te houden.
In alle gevallen moet de wade goed gesloten zijn.

Wat kost een lijkwade?

Uit mijn praktijk weet ik dat mensen denken dat begraven in een lijkwade goedkoper is dan in een (goedkope) kist. Dat is niet per se waar. Je hebt namelijk behalve de wade ook een draagbaar nodig. Samen kost je dat zomaar € 600 (2023).
In plaats van een lijkwade te kopen, kun je heel goed een eigen stuk stof gebruiken. Bijvoorbeeld katoenen lakens, een (lievelings)dekbedhoes of gordijnstof, die van betekenis was voor de overledene.

ZELF DOEN: kleding voor de overledene

Het is allereerst belangrijk om je af te vragen of kleding belangrijk was voor de overledene. Daarna kun je met bovenstaande informatie en eventueel in overleg met andere nabestaanden geschikte kleding kiezen of voor een lijkwade.

Conclusie

In de wet staan geen regels voor kleding die een overledene moet dragen. Er wordt van uitgegaan dat je zelf verstandige overwegingen maakt die in overeenstemming zijn met je eigen emoties.
Met name crematoria hebben richtlijnen voor het gebruik van zo min mogelijk synthetische materialen.
Deze richtlijnen samen met de wens van de overledene of je eigen voorkeur voor bepaalde kleding zijn de enige regels waar je rekening mee moet houden.

Vraag gemist?
Heb je een vraag gemist? Stuur me een mail, dan zoek ik dat uit en voeg de informatie toe aan het blog.